Kể lại 6 năm gian khó nhất của bầu Đức cũng như Hoàng Anh Gia Lai (HAGL), nơi ông chỉ qua lại với mấy người bạn, tránh gặp mặt những người trong giới kinh doanh. Ông Đoàn Nguyên Đức đã chịu sự kinh thường của người khác để âm thầm vươn lên.

Bầu Đức (tên đầy đủ là Đoàn Nguyên Đức) là một doanh nhân Việt Nam nổi tiếng và có ảnh hưởng trong giới kinh doanh Việt Nam. Sinh năm 1956 tại tỉnh Long An, ông là chủ tịch HĐQT của Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) – một trong những tập đoàn đa ngành hàng đầu của Việt Nam, hoạt động trong nhiều lĩnh vực nông nghiệp, bất động sản, thể thao,…

6 năm “lặn sâu”, từ chối giao tiếp với giới kinh doanh

PV: Một ví dụ về sự thay đổi cuộc sống của ông trong những năm qua?

Bầu Đức: 6 năm qua tôi “lặn sâu” theo đúng nghĩa. Tôi không chủ động gặp hay tiếp đón bất kỳ một người quen nào trong giới kinh doanh.

Đoàn Nguyên Đức: 6 năm vừa rồi, tôi không chủ động gặp, cũng không tiếp đón bất cứ một người quen nào trong giới kinh doanh. Tôi “lặn sâu” theo mọi nghĩa. 6 năm vừa rồi mỗi khi vào Sài Gòn, tôi vẫn ở khách sạn Rex như trước. Nhưng tôi không gặp bạn bè trong giới kinh doanh, mà chỉ gọi điện cho mấy người bạn “tào lao” ăn cơm, cà phê,…

Tôi không muốn để bạn bè trong giới khinh mình, càng không muốn khiến họ lo lắng khi gặp tôi vì sợ tôi vay mượn tiền. Tôi có nhiều mối quan hệ để nhờ đến, nhưng nhiều năm qua tôi tự hào vì không hề lợi dụng ai. Càng lúc khó khăn, tôi càng hạn chế đi làm phiền người khác.

PV: Vậy theo ông thế nào thì được coi là “những người bạn tào lao”?

Bầu Đức: Là những người mà nhìn ánh mắt của họ nhìn tôi khi giàu nhất sàn chứng khoán với khi gánh trên khoản nợ 30.000 tỷ đồng đều không hề thay đổi. Tôi muốn và cần những người bạn chân tình như thế.

PV: Người từ hai bàn tay trắng lên đỉnh cao, rồi lại từ đỉnh cao mà mất đi tất cả như ông sẽ thấy điều gì khó hơn: Gây dựng tất cả từ con số 0 hay đang từ đỉnh cao rơi xuống đấy, phải bắt đầu lại?

Bầu Đức: Nhớ lại ngày bé tôi chỉ là một cậu bé chăn trâu. Tôi bắt đầu khởi nghiệp khi không có tiền, không kinh nghiệm, không quan hệ, không cộng sự, không uy tín. Còn bây giờ nếu tôi “ngã ngựa” thì tôi vẫn còn kinh nghiệm ở đây, vẫn còn tài sản ở đây, vẫn còn HAGL ở đây. Tôi chỉ cần làm lại thôi. Tôi không phải là số 0 như tôi năm đó. Nên dù giờ có thể nào thì bắt đầu lại vẫn dễ dàng hơn nhiều.

PV: Thách thức khi cái tôi của mình bị giẫm đạp thì sao?

Bầu Đức: Khi thất bại thì làm gì còn cái tôi nữa. Lúc đó tôi chỉ biết ngậm đắng nuốt cay, nhìn sự thật rồi chăm chỉ làm việc hơn thôi.

Từ người giàu nhất sàn chứng khoán bị “ngã ngựa”, tự lực cánh sinh khi bị ngân hàng từ chối

PV: Nhiều người cho rằng những năm qua ông loay hoay với các lựa chọn của mình, chuyển hướng nhiều lần nhưng vẫn không giúp cho HAGL thoát khỏi khủng hoảng?

Bầu Đức: Trong nhiều năm qua, tôi đã thử nghiệm nhiều loại cây trồng và vật nuôi khác nhau, từ mía đường, chanh dây, ớt đến bò và chuối. Tuy nhiên, thất bại chính của tôi vẫn là do cây cao su. Dù tôi có nuôi bò hay trồng mía đường, tôi vẫn kiếm được lợi nhuận. Tuy nhiên, điều này không thể cứu vãn được tình hình của HAGL, vì vào thời điểm đó, cây cao su đã gây ra tình trạng mất thanh khoản cho HAGL. Khi HAGL bán một con bò, ngân hàng sẽ thu nợ con bò đó mà không cho vay lại, do đó HAGL không thể tái đàn và phải chấp nhận thất bại.

PV: 6 năm không vay được đồng nào từ ngân hàng, ông đã làm những gì để HAGL sống sót?

Bầu Đức: Với tình hình mất thanh khoản như HAGL thời điểm đó, việc bị ngân hàng từ chối cho vay là điều dễ hiểu. Do đó, chúng tôi đã phải tìm cách xoay sở để tồn tại. Chúng tôi đã trồng đủ loại cây khác nhau như chanh dây, mía, ớt, thanh long và chuối. Dù người ta có cười chê bai vì tôi làm đủ thứ, nhưng tôi đã tự tin giải thích với họ rằng, nếu không có những loại cây ngắn hạn đó, HAGL không thể vượt qua những khó khăn nhất để tồn tại đến ngày hôm nay hoặc kết nối với đối tác như Thaco của anh Trần Bá Dương sau này. Cuối cùng, cây chanh dây và ớt đã không còn, nhưng cây chuối đã trở thành lựa chọn tiềm năng nhất cho chúng tôi cho đến ngày hôm nay.

PV: 6 năm qua có lẽ là quãng thời gian khó khăn nhất trong đời làm kinh doanh của ông, ông nhớ điều gì nhất?

Bầu Đức: Khi HAGL mất thanh khoản, tôi rất may mắn có một người bạn và đối tác cũ từ Đài Loan. Anh ấy thấy tôi đang gặp khó khăn và đề nghị tôi trồng chanh dây và ớt, đồng thời giúp tìm thị trường để HAGL tiêu thụ hai loại trái này ở Trung Quốc. Đó cũng là cơ hội để tôi bắt đầu tìm kiếm thị trường này và quyết định trồng chuối. Người đó đã giúp HAGL sống sót trong thời điểm khó khăn nhất và đó là một kỷ niệm mà tôi luôn ghi nhớ.

Tôi còn nhớ rõ lúc tôi chính thức công bố HAGL mất thanh khoản. Nếu Chính phủ không đồng ý cho HAGL tái cấu trúc toàn bộ nợ nần, chúng tôi sẽ không còn cơ hội để phục hồi. Nhưng may mắn là chúng tôi đã có cơ hội đó.

Lúc đó, tôi đã suy nghĩ đến việc phá sản và bán tài sản để trả nợ, và chấp nhận mọi thứ xảy ra. Tôi sẵn sàng bỏ cuộc, nhưng trong trường hợp đó, bỏ cuộc có nghĩa là mất hết, không chỉ là mất công ty mà còn mất cả tài sản của mình. Tuy nhiên, tôi vẫn hy vọng sẽ có cơ hội để khởi động lại từ đầu, không chỉ cho tôi mà còn cho thương hiệu HAGL và những nhân viên đã cùng tôi vượt qua những khó khăn trong những năm qua.

PV: Vậy cuối cùng cơ sở nào khiến ông tự tin HAGL đã thoát khỏi cửa tử?

Bầu Đức: Tôi may mắn có nguồn chuối vô tận là các quả chuối bị loại từ chuối xuất khẩu của HAGL sang thị trường Nhật, Hàn và Trung Quốc. 40% số chuối này sẽ trở thành lượng thức ăn cho heo, sẽ giúp tiết kiệm 30% chi phí. Nên với tôi, nuôi heo không có khái niệm lỗ. Với sản lượng chuối bị loại là 200.000 tấn mỗi năm hiện nay, chúng tôi có thể nuôi 1 triệu con heo. Doanh thu của ngành công nghiệp thịt heo lên tới 15 tỷ USD/năm. Với ngần đó lý do, tôi không thể thua.

Hiện giờ HAGL chỉ còn nông nghiệp, không còn gì khác và chúng tôi sẽ không làm gì khác ngoài nông nghiệp. Định hướng mới của HAGL chỉ là làm nông nghiệp và đầu tư vào hệ sinh thái nông nghiệp.

Chúng tôi phát triển nuôi hai cây là chuối và sầu riêng, hai con là heo và gà. Tôi tự tin, đến năm 2025, HAGL sẽ trả hết nợ.